1.Cá lóc nướng trui
Đồng bằng Nam Bộ sông ngoài dày đặc, ruộng lúa phì nhiêu, rất thích hợp cho các loài cá sinh sống và phát triển. Nơi đây cá nhiều đến nỗi việc tát đìa bắt cá trở thành thú vui của người dân Nam Bộ và việc chế biến món ngon từ cá cũng từ đây mà phát triển. Trong các loại cá đồng ruộng nổi trội hơn cả là cá lóc. Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau - địa danh được xem là nơi có nhiều cá lóc và nhiều món ngon từ cá lóc.
Những tàu lá chuối xanh mượt xếp ở giữa bàn, bên trên là xấp bánh tráng dẻo, đọt xoài, lá lụa, quế vị, húng lủi tươi rói, cộng thêm lát chuối chát, khế chua, và những trái điều chín vàng ươm và chén mắm me cay để cạnh bên chuẩn bị cho món ăn dân giã mà sức lôi cuốn không thể cưỡng lại, đó chính là món “cá lóc nướng trui”.
Cá lóc con khoảng 1 kg làm sạch, dùng thanh trúc hoặc thanh tre xiên từ miệng cá đến đuôi, cắm những thanh tre đã xiên cá xuống đất và phủ rơm khô lên nướng cho chín vàng. Lượng rơm phải vừa đủ, rơm nhiều thì cá khét hoặc quá chín, rơm thiếu thì cá nhão và tanh. Người dân truyền nhau kinh nghiệm bỏ phần đuôi cá khi nướng. Như vậy thì phần bụng và xương cá sẽ không bị ứ máu và thịt sẽ không tanh khi để nguội.
Khi nướng cá lóc tỏa ra mùi thơm đặc trưng. Cá lóc không phải nướng bằng lò than hay lò vi sóng mà bằng rơm tạo ra mùi thơm rất đặc trưng của vùng sông nước. Mùi thơm của lớp vẩy, mùi thơm của từng thớ thịt và có cả mùi hơi khét của da. Đặt cá đã chín lên tàu chuối, cạo bỏ lớp vẩy bị cháy, xẻ dọc làm đôi theo bụng cá vậy là ăn được. Bạn có thể cuốn cá với bánh tráng và rau sống, ăn kèm với nước mắm hoặc mắm nêm. Mùi thơm và vị ngọt béo của thịt cá hoà lẫn với vị khế chua, vị chuối chan chát khiến bạn ăn hoài mà không biết ngán.
2. Cá lóc đắp bùn
Cá lóc đắp bùn cũng ngon không kém phần so với cá nướng trui. Cá lóc rửa sạch, để nguyên con, đắp kín bằng bùn dẻo rồi dùng rơm rạ đốt cho tới khi đất bùn khô lại và nứt ra là cá chín. Mùi thơm ngọt của cá lóc phảng phất chút bùn, ăn kèm với muối tiêu vị rất ngon.
3.Cá lóc hấp bông so đũa
Đồng Tháp nổi tiếng món “cá lóc hấp bông so đũa” khiến nhiều du khách khó tính phải khen ngon. Cá lóc sau khi làm sạch, nên ướp 10 phút với bột ngọt, tiêu, hành củ và ít muối. Bông so đũa non rửa sạch, sắp lên đĩa lớn, đặt cá lên, tiếp tục sắp bông đũa lên trên cá, hấp cách thủy khoảng 30 phút là cá chín, chấm với nước mắm dầm ớt. Điểm đặc trưng của món này ở chỗ vị ngọt của bông so đũa có được từ việc hút nước cá tiết ra khi hấp, vị ngọt này rất lạ mang đậm mùi thơm của bông so đũa. Cá lóc hấp do được nhuỵ bông so đũa bao bọc kín nên rất dịu ngọt và thơm ngon. Nếu bạn đã từng dùng món này do người Đồng Tháp chế biến chắc chắn sẽ không quên mùi vị của nó.
4. Cá lóc nướng lá sen
Một món ăn độc đáo không kém cá lóc hấp bông so đũa mang tên “cá lóc nướng lá sen”. Món ăn này rất đơn giản mà đậm đà chất miền sông nước. Cá lóc nướng lá sen đặc biệt ở chỗ nước chấm là mắm nêm. Mắm mêm đã qua xử lý cho bột ngọt, đường, chanh, và nước cốt dừa hòa chung cho sền sệt là được.
Cá lóc tươi rửa sạch rồi ngâm muối cho ra hết chất nhờn. Dùng que tre xiên từ đầu đến đuôi và gói kín bằng lá sen rồi cho lên bếp than nướng, vừa nướng vừa xoay mặt cá liên tực cho đến lúc cá chín. Lá sen phải già và xanh tươi, khi gặp lửa có mùi thơm thanh thoát. Nướng cho đến khi lá sen cháy hết thì cá chín. Cá chín được chủ yếu nhờ sức nó truyền từ lá sen còn xanh. Vì thế, nướng bằng lá sen sẽ cho thịt cá vàng ươm mà không bị cháy như nướng trui. Tách cá làm đôi, rút bỏ xương, rưới mỡ hành và đậu phộng, cuốn với bánh tráng mỏng cùng rau ghém và bún chấm nước mắm nêm. Tiếng giòn của da cá chín vàng, vị ngọt của thịt cá và mùi thơm thoang thoảng của lá sen hòa quyện vị đặc trưng khó quên của nước mắm nêm ngon làm sao.
5.Khô cá lóc
Cá lóc làm sạch, bỏ ruột và gan, ướp muối rồi phơi khô vài nắng là được. Bạn có thể nướng hoặc chiên giòn cùng một ít nước mắm và đường. Món này thường ăn chung với cơm, cháo trắng và làm mồi nhậu. Bạn có thể chấm với nước mắm me dầm ớt, hoặc chấm với nước mắm xoài chua chua cay cay rất ngon. Vị chua của xoài, vị mằn mặn của khô cá ta chợt nhận thấy món ăn tuy đơn giản nhưng vô cùng ngon.
6.Cá lóc kho
Cá lóc làm sạch, cắt ra từng khúc vừa ăn rồi kho bằng mẻ. Bạn có thể kho khô hoặc kho nước tùy theo sở thích. Cá kho khô thì dùng tiêu, cá kho nước thì dùng ớt sừng trâu, ăn kèm rau, dưa leo, chuối chát. Xoài sống bằm nhỏ cho vào nước kho, ăn càng ngon.
7.Canh chua cá lóc
Canh chua cá lóc – món ăn đậm chất Nam Bộ. Cá lóc làm sạch, cắt từng khúc to nấu với me, giá, bạc hà, ngò gai, cà chua... Bạn có thể phi thêm chút tỏi cho có mùi thơm. Bên cạnh nồi canh nóng hổi cần chén nước mắm dằm ít ớt tươi. Vị chua ngọt tạo ra từ cá, thơm, cà chua, me; mùi thơm của ngò gai cùng chén mắm ớt rất thích hợp dùng trong những ngày mưa lạnh.
Từ cá lóc người dân Nam Bộ chế biến ra rất nhiều món độc đáo, hấp dẫn mà đậm đà hương vị miền Nam. Đặc biệt, cá lóc nướng trui, canh chua cá lóc, cá lóc nướng lá sen... thấm đẫm hồn quê phương Nam, dù có đi bất cứ nơi đâu người dân Nam Bộ không thể quên.
